Zum Inhalt springen

Waarom ik me tuttig voel als ik mijn naam in het Duits zeg

Last updated on 23-05-2021

Diesen Artikel hören statt lesen.

Unkenschwund.
Het zou de titel van een thriller kunnen zijn.

Ik hoorde het in een documentaire. Zo eentje waar je ’s avonds laat per ongeluk in terecht komt. Het ging over vuurbuikpadden. De mens was weer eens bezig een leefgebied kapot te maken. Ik besloot spontaan dat het mijn nieuwe lievelingswoord was. Terwijl ik eigenlijk helemaal niet van de oe houd.

Ik heb wat met woorden

Neem ik brein of hersenen, mul of rul? Ik wik en weeg alternatieven zoals een restaurantbezoeker twijfelt tussen pasta en pizza. Maar vaak is de keus ook zo duidelijk als wat. Dan moet het de pizza tonno zijn of juist de spaghetti diavolo.

En ze moeten goed klínken. Woorden met een a hebben een streepje vóór. Lange a’s zijn sympathieker dan korte. De eu en de oe vind ik stiekem een beetje vies. Plakkerig.

In Duitsland, het land waar ik al twintig jaar woon, wemelt het van de oe’s. Ze zijn hier verpakt als u’s.

Maar klank is niet alles. Het gaat ook om ritme. Om congruentie. Om beelden en associaties.

Unkenschwund.

Nieuwe woorden in een vreemde taal. Ik moet ze me eigen maken. Sommige voelen meteen goed: glimpflich, ungestüm. Ze passen als een oude spijkerbroek. Hij is misschien niet hip, maar hij zit zo lekker.

Bij andere woorden wringt het, zonder dat ik precies kan zeggen waar het aan ligt: popelig. Aan sommige heb ik gewoon een hekel. Omdat ze nietszeggend zijn (Nutzererfahrung), van een wereldbeeld uitgaan dat niet het mijne is (Gefährder) of omdat ik ze ordinair vind (geil).

Vloeken. Ook zoiets

Het heeft lang geduurd voordat ik Scheiße kon zeggen. Een hartgrondig kut voelt toch meer to the point.

Maar wat voor mij een betekenisloze kreet is, daarvan krimpt mijn vriendin in elkaar. Mijn go-to-vloek klinkt voor een Duitser plat en vulgair. Zij ziet er een beeld bij, net als ik die dampende Kackhaufen zie verschijnen.

Geen kut dus als zij in de buurt is. Eine Übung in Selbstbeherrschung.

Ik dacht dat Duits een ernstige taal zou zijn

Van dichters en denkers en zo. En dat is het. Óók. Want naast Wertzeichen, Vereinzelungsanlage en aufoktroyieren zeggen ze ook Kinkerlitzchen, Firlefanz en Wischiwaschi. Sympathieke poppenhuiswoorden die ik graag gebruik. Vokuhila is het zusje van Dracula, bij Tohuwabohu zie ik een indianenopperhoofd voor me en bij Schmarotzer denk ik aan een rovershol.

Je kunt het ook overdrijven. Volwassen mannen heten hier Olli en Ulli.

Duitsers doen dingen met hun tong die ik niet voor elkaar krijg. Al eens geprobeerd om drie keer achter elkaar Anschlussstelle of Streichholzschachtel te zeggen? Ik blijf de eerste keer al steken als een kinderwagen in de modder.

Met woorden die ik niet kan uitspreken heb ik niets.

Tja, die uitspraak

Trefzeker schiet een Duitser zijn woorden de wereld in. Elke lettergreep raak. Met die angehauchte p, t en k en die heldere articulatie vóór in de mond klinkt Duits heel precies. Ik schiet meer uit de losse pols, met mijn doffe Nederlandse klinkers en mijn dikke l.

Maar ik hóú van die Nederlandse uitspraak.

Spreek ik mijn naam uit met die korte Nederlandse a’s en die l die Duitsers pas na twee glazen wijn lukt? Dat ben ik echt. Zeg ik mijn naam in het Duits? Die Alexandra speelt een rol.

Stiekem vind ik haar een beetje geaffecteerd klinken.


Lieber zuhören als lesen?

„Waarom ik me tuttig voel als ik mijn naam in het Duits zeg“ als MP3-Version:

Diesen Artikel gibt es auch in einer deutschen Fassung.


29 Kommentare

  1. BoQueen BoQueen

    Toen ik vroeg hoe een geel badeendje hier in Duitsland heet, zei iemand:

    Quetchenentchen…

    ik heb 2 maanden moeten oefenen om dat woord, voor zo’n leuk beestje, onder de knie te krijgen.
    Maar wat denk je van het woord:
    Überströmende Liebe“…. ook dit heeft heel wat voeten in de aarde gehad bij mij, hahaha!!!

    O, en het Duitse woord
    „Verflucht“ (=vervloekt“) heeft mijn man de eerste keer als verf lucht uitgesproken…. ik lag onder de tafel van het lachen!!!!

    • Alexandra Alexandra

      Ha BoQueen, je bedoelt waarschijnlijk Quietscheentchen . Dat is bijna nog moeilijker te schrijven dan uit te spreken …

      „Verflucht“ is lastig voor Nederlanders omdat ze het woordbeeld uit een andere context kennen. Ik moet ook altijd even twee keer kijken als ik dat woord tegenkom.

    • Oliver Oliver

      Het is nog veel erger:
      es muss heißen: Quietscheentchen“ ?
      Veel plezier ?

      • Alexandra Alexandra

        Ik was net iets sneller, Oliver ;) Maar je hebt helemaal gelijk.

    • Hallo,
      In het Duits is het Quietschentchen of beter Quietschente. Je kunt meestal in zo’n eendje knijpen en dan maakt het een piepend/quietschend geluid. Vandaar de naam.
      Helga

  2. S. Kieft S. Kieft

    Na 40 jaar in Nederland wonen vind ik het nog steeds erg, als iemand het k- of het l-woord gebruikt. Ik durf het niet eens op te schrijven, en heb het nog nooit uitgesproken. Waarom gebruikt iemand zijn eigen lichaamsdeel als scheldwoord? Nee, dan toch liever Scheisse of Kacke. Verdorie daarentegen is hier mijn favoriete scheldwoord.

    • Alexandra Alexandra

      Ik snap heel goed wat je bedoelt, S. Maar een Nederlander die „in lichaamsdelen scheldt“ dénkt daarbij niet aan de oorspronkelijke betekenis. Die scheldwoorden zijn lege omhulsels. Omgekeerd knijp ik bij Kacke mijn neus dicht. Het hangt er dus heel erg van af waar je mee bent opgegroeid.

      Verdorie gebruik ik zelf ook vaak, maar soms heb je gewoon zwaarder geschut nodig.

      • S S

        Hallo…

        of nu K.. of L.. :-) is het duitse „Arschloch“ ook in deze verzameling te vinden.
        Net zo schrof om aan te horen (… aan te horen… is dat goed/gebruikelijk Nederlands?) is het inderdaad zoals met de vooraan genoemde Nederlandse scheldwoorden…
        Wij (hahumm, die Deutschen also) denken hierbij niet aan de oorspronkelijke, letterlijke betekenis, maar is het veel meer een uitdruk over hoe je diegene als Persoon vindt.
        Intussen ben ik al heel lang in Duitsland en kan me intussen in de Duitse taal veel „fijner“ uitdrukken als in mijn moedertaal (of het nu in een iets hardere diskussie (ruzie) is of gewoon in het algemene taalgebruik). Überhaupt (!) vind ik dat de Duitse taal veel meer eigen woorden voor iets heeft als de Nederlandse taal. Nederlanders kunnen vaak 1 woord of zin voor de verschillendste dingen/situaties gebruiken, waar Duitsers inderdaad verschillende mogelijkheden voor hebben.

        Beide talen vind ik erg moeilijk. Als ingeduitste Nederlandse heb ik veel van mijn moedertaal verloren en de Duitse taal nog steeds niet perfekt onder de knie… Pfff.

  3. Meli Meli

    Je hebt mijn lievelingswoord in duits nog niet genoemd… Schlawiner… helaas weten altijd minder mensen, wat een mooie lieve woord dit voor een character van een mens betekend… het is met een glimlach te zien… ik hou van dit woord.

    • Alexandra Alexandra

      Schlawiner vind ik een spannend woord, Meli. Ook omdat het zowel positief (schalks, uitgekookt) als negatief (gehaaid/onbetrouwbaar) kan zijn.

    • plattedijk plattedijk

      ja, gleiche Bedeutung (dezelfde betekenis hebben) haben die Worte „Schlingel“, oder „Schalk“

      • Sylvia Sylvia

        Of wat dacht je van Lausbub :-D

  4. Marianne van Broeckhuijsen - Bos Marianne van Broeckhuijsen - Bos

    Bij mij is het omgekeerd: ik voel me niet alleen tuttig, maar zelfs ellendig als ik mijn meisjesnaam in het Duits hoor, en wel: BOS. Misschien kun je raden wat het geval was: uitgesproken als boos. Was ik boos? Nee, het tegenovergestelde – en de hemel zij dank dat ik die naam niet mijn leven lang hoefde te dragen. Ofschoon ik al lang gescheiden ben, draag ik nog steeds de naam van mijn Ex. Alleen mededelingen van gemeente etc.
    noemen me bij mijn meisjesnaam, wat ik totaal verafschuw.
    Das ist natürlich sehr persoenlich, aber vielleicht zu verstehen.

    • Alexandra Alexandra

      Oh ja, dat lijkt me vervelend, Marianne. Duitsers zullen inderdaad geneigd zijn een korte o lang uit te spreken (denk maar aan „toot siens“ als ze Nederlands proberen te spreken).

      Maar „Van Broeckhuijsen“ lijkt me ook een behoorlijke uitdaging voor ze …

    • Marianne van Broeckhuijsen - Bos Marianne van Broeckhuijsen - Bos

      Dat zal een tijdje duren. Als iemand eraan geïnteressert, wil ik het wel uitleggen Iets! grappigs: toen in Scotland woonde en betaalde met de Credit Card, they said: never mind, someone with THAT name, we won’t have problems to find you! By the way, it was wonderful to live there.

  5. plattedijk plattedijk

    als Deutscher finde ich Uitwellingerga unaussprechlich.

    • Alexandra Alexandra

      Lebst du dort oder hast du Beziehungen dorthin? Sonst wirst du wohl kaum in Verlegenheit kommen, diesen Ortsnamen auszusprechen ;)

  6. Het voelt alles echt bizar. Soms heb ik het gevoel Nederland is geen ander land, maar een ander planeet. Zullen wij elkaar ooit echt begrijpen? En zal Alex ooit echt in Duitsland aankomen?

    En ja, natuurlijk is een Quietsche-Entchen ook een Quetsche-Entchen. Want je moet het „quetschen“ (= persen), om uiteindelijk een „quietschen“ eruit te halen.

    • Alexandra Alexandra

      Zullen wij elkaar ooit echt begrijpen? En zal Alex ooit echt in Duitsland aankomen?

      Dat zijn diepe filosofische vragen, Patricia ;)

      De Duitse en de Nederlandse buurtaal-blogs zijn in ieder geval mijn eigen kleine bijdrage aan de Völkerverständigung.

  7. Marianne van Broeckhuijsen - Bos Marianne van Broeckhuijsen - Bos

    Das kommt ganz auf die Einstellung einer Person an. Iemand met Vorurteilen wird immer etwas vinden, was gegen die Anderen spricht. Ich bin ein Fürsprecher für Europa, Einheit macht stark. Jedes Land kann seine Traditionen behalten aber zum Teufel mit den
    Chauvinisten.

    • Alexandra Alexandra

      Dat vind ik te makkelijk Marianne. Veel misverstanden ontstaan namelijk niet uit onwil maar uit onwetendheid. Mijn ervaring is dat je in veel Fettnäpfchen moet treten voordat je een andere cultuur echt begint te begrijpen. Dat is niet erg overigens. Het hoort erbij en het levert vaak smakelijke anekdotes op.

  8. Marianne van Broeckhuijsen - Bos Marianne van Broeckhuijsen - Bos

    Jij hebt gelijk, maar in het kort gezegd, “ Einstellung“ omvat bij mij ook de bereidwilligheid te leren en niet alles zo te nemen zoals het geschreven staat en, als je belangstelling hebt, er dieper op in te gaan. Dat vraagt meer dan een korte discussie. Het is trouwens heel moeilijk om dingen te begrijpen, die je onbekend zijn – bijv. het leren van een andere taal. Zeer waarschijnlijk
    zul je een leven lang nodig hebben alle „valse vrienden“ te ontdekken, niet alleen in betrekking tot taal trouwens.
    Om hierop te reageren heeft mij veel moed gekost, maar vind het heel boeiend.
    Dank je voor de uitdaging.

    • Alexandra Alexandra

      Ik denk dat ik snap wat je bedoelt Marianne. Dit hele thema is zo breed dat er nog veel meer over te schrijven valt. Ik vind het dapper van je dat je hebt gereageerd, ook al kostte het wat zelfoverwinning.

  9. Marianne van Broeckhuijsen - Bos Marianne van Broeckhuijsen - Bos

    Hier ben ik nog eens, de stoute schoenen staan allang klaar, maar nu doe ik ze aan. Ik weet dat dit niet de plaats ervoor is, maar misschien is er iemand, die met mij een mail contact wilt aangaan, over alles en nog wat. Mag in Duits, Nederlands en Engels. Mijn Italiaans staat nog in de Kinderschoenen, maar grammatica vragen zijn altijd een dankbaar onderwerp, voor wie er ook als Autodidact mee bezig is.
    Ik las net een mooie spreuk: “ The only thing that is more expensive than education is ignorance“,

    • Alexandra Alexandra

      The only thing that is more expensive than education is ignorance.

      Dat klopt helemaal, Marianne.

      Wat je vraag betreft: Misschien leest er iemand mee die met je wil mailen. Je weet maar nooit. Mocht zich iemand melden, dan kan ik je mailadres aan die persoon doorgeven.

      Heel veel groetjes,
      Alex

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert